Rozwód, a firma rodzinna: jak chronić interesy przedsiębiorstwa podczas rozwodu?
Kancelaria Adwokacka, adwokat Maciej Michalski tel.: 603 121 704 – adwokat, Legnica, rozwód, Kancelaria Adwokacka w Polkowicach tel.: 505 632 888 – rozwód Polkowice, rozwód Legnica
Rozwód to ogromne zmiany w życiu dotychczasowych współmałżonków. Dotyczą one zarówno stanu cywilnego, wysokości alimentów, jak i sposobów sprawowania władzy rodzicielskiej. Rozwód ma także ogromny wpływ na działalność gospodarczą w sytuacji, gdy małżonkowie wspólnie prowadzą rodzinne przedsiębiorstwo.
Stan po rozwodzie – decyduje ustrój majątkowy
Po rozwodzie sytuacja małżonków prowadzących wspólnie jakąś firmę, w dużej mierze zależy od ustroju majątkowego, jaki istniał w trakcie trwania małżeństwa.
Przepis art. 31. § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego
Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa), obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.
Tak więc wspólność majątkowa jest podstawowym ustrojem majątkowym. Będzie ona obowiązywała w małżeństwie, jeśli małżonkowie nie podejmą innej decyzji. Wszystko, co małżonkowie nabyli w czasie trwania małżeństwa, należy do wspólnego majątku. Jednakże Kodeks rodzinny i opiekuńczy określa również od tej zasady wyjątki. Mogą to być np. darowizny na rzecz jednego z małżonków lub spadek. Jest to wówczas odrębna własność małżonka.
Małżonkowie mogą wprowadzić inny ustrój własności, zawierając odpowiednią umowę przed notariuszem. Mianowicie:
- rozdzielność majątkową,
- rozszerzoną wspólność majątkową,
- rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków.
System rozdzielności majątkowej jest najczęściej wybierany spośród ustrojów umownych. Małżonkowie posiadają odrębne majątki i nie mają nic wspólnego.
Rozwód w sytuacji rozdzielności majątkowej nie powoduje żadnych konsekwencji w sferze majątkowej. Orzeczenie rozwodu przez sąd nie będzie miało wpływu na prowadzoną przez małżonków działalność gospodarczą w ramach spółki cywilnej oraz nie zmieni posiadanych przez nich udziałów w spółce prawa handlowego.
Rozwód przedsiębiorców – podział majątku
Ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej jest w Polsce dominujący. Losy majątku po rozwodzie w takim przypadku też są już bardziej skomplikowane. W trakcie trwania małżeństwa nabyte wspólnie przez małżonków wszystkie składniki majątku stanowią tzw. współwłasność łączną. Istota tej specyficznej współwłasności oparta jest o brak możliwości wyróżnienia udziałów w majątku. Podział majątku w trakcie trwania tego rodzaju wspólności jest niemożliwy, a każde ze współmałżonków posiada niejako całość danego składnika majątkowego.
Wraz z momentem uprawomocnienia wyroku rozwodowego, po orzeczeniu rozwodu, dotychczasowa współwłasność przekształci się we współwłasność w częściach ułamkowych, zmieniając tym samym swój charakter. Zazwyczaj byłym małżonkom przypada udział w równych częściach (po 1 części). Niemniej w postępowaniu o podział majątku wspólnego jest możliwość ustalenia nierównych podziałów np. w częściach 3 do 1.
Gdy małżonkowie nie mogą dojść do porozumienia odnośnie do podziału majątku, to konieczne będzie wszczęcie postępowania o podział majątku po rozwodzie. Takie postępowanie przeprowadza sąd rejonowy w miejscu położenia majątku w trybie nieprocesowym. W zależności od stanowiska stron oraz posiadanego majątku podział może rozmaicie wyglądać. Sąd może np. przyznać składniki majątku jednemu z małżonków wraz z nakazem spłaty drugiego. Inna opcja to np. sprzedaż całkowita majątku i równy podział uzyskanej kwoty.
Jednoosobowa działalność gospodarcza, a rozwód
Jest to dość powszechna forma prowadzenia działalności gospodarczej. Przedsiębiorstwo prowadzi formalnie tylko jedna osoba, ale wbrew obiegowej opinii, przedsiębiorstwo jest składnikiem majątku wspólnego, jeśli powstało podczas trwania wspólności majątkowej. W przypadku rozwodu, w toku postępowania o podział majątku, przedsiębiorstwo będzie podlegało podziałowi jako składnik majątku wspólnego.
Jeśli przedsiębiorca, prowadząc firmę, wykorzystuje składniki majątku osobistego np. nabytą lub odziedziczoną przed ślubem nieruchomość, to konieczne jest odliczenie tych wartości od stanu przedsiębiorstwa.
Spółka z o.o., a rozwód
Udziały w spółce nabyte wspólnie przez małżonków ze środków pochodzących z majątku wspólnego, stanowią składnik majątku wspólnego. Tak więc będą one odpowiednio rozliczone w toku podziału majątku.
